Sjekkliste for skribentar
Korleis kan du sørge for at teksten din fungerer? Her er ei sjekkliste.
- Kven skriv du for?
- Kvifor skriv du?
- Lag orden i teksten
- Lag klare setningar
- Vel riktige ord
- Om stil, tone og korrektur
1 Kven skriv du for?
Ha klart for deg kven du skriv for, og kvifor mottakaren skal få teksten
Når du har eit tydeleg bilete av mottakaren, er det lettare å tilpasse teksten til han eller henne.
Vurder kva mottakaren veit frå før, og kva du bør forklare
Har mottakaren fått informasjon om saka skriftleg, på telefon eller i møte før?
Tilpass teksten din til den som er hovudmottakar
Har du fleire ulike mottakarar, kan du lage eit generelt samandrag til hovudmottakaren eller dele teksten og skrive tilpassa informasjon for kvar mottakargruppe.
2 Kvifor skriv du?
Få klart fram kvifor mottakaren skal lese og bruke teksten
Om formålet med teksten er at mottakaren skal gjere noko, bør du passe på at det kjem tydeleg fram.
Ta med det som er relevant for mottakaren
Skriv kort. Då sparar du plass, og mottakaren sparar tid. Tenk grundig over kva som bør vere med i teksten. Kan du fjerne tekst som mottakaren truleg ikkje har nytte av?
3 Lag orden i teksten
Lag ei hovudoverskrift som fortel kva teksten handlar om
Hovudoverskrifta må gi meining for mottakaren og signalisere kva teksten handlar om.
Set det som er viktigast for mottakaren, først eller langt framme i teksten
Det som er viktigast for deg som skribent, er ikkje alltid det viktigaste for mottakaren. Ofte er det lurt å skrive ein konklusjon eller eit samandrag først. Det gjer ikkje noko om du gjentek konklusjonen til slutt.
Del lange tekstar inn i avsnitt, og set avsnitta i ei rekkefølgje som er logisk for mottakaren
Ei god avsnittsinndeling gir både skribenten og mottakaren god oversikt over innhaldet. Kvart avsnitt må ha eit klart hovudpoeng, og avsnitta må plasserast i ei logisk rekkefølgje.
Lag mellomoverskrifter som svarar til innhaldet i avsnitta
Hovudpoenget i kvart avsnitt bør kunne oppsummerast i ei mellomoverskrift. Ideelt sett skal ein lesar kunne få eit inntrykk av innhaldet i ein tekst berre ved å skumme mellomoverskriftene.
4 Lag klare setningar
Ikkje skriv for lange og kompliserte setningar, men sei éin ting om gangen
Del lange setningar som kan delast. Prøv å unngå lange innskot. Vurder om du kan skilje ut innskota som eigne setningar.
Pass på at nødvendig informasjon ikkje er underforstått eller utelaten
Hugs at ikkje alle mottakarar har dine kunnskapar. Ikkje overlat til mottakaren å finne ut kva som står mellom orda og linjene.
Bruk heller konkrete verb enn tunge substantiv når du skildrar ei handling
Unngå tunge omskrivingar med substantiv. Bruk heller konkrete verb tidleg i setninga. Då får du som regel fram kven som handlar.
Ver aktiv når du kan
Som regel er det best å nemne kven som gjer kva, om det ikkje er grunn til å la det vere.
5 Vel riktige ord
Unngå fyllord og unødvendige presiseringar
Fjern fyllord og presiseringar som ikkje gir setninga meir informasjon. Bruk korte ord i staden for lange og samansette ord. (Ei problemstilling er ofte berre eit problem.)
Vel oppdaterte og konkrete ord
Vel ord som ligg nær daglegspråket. Unngå gammaldagse ord og uttrykk. Styr også unna abstrakte ord med vagt innhald.
Meir om gammaldagse ord og vendingar
Forklar eit faguttrykk første gong du brukar det
Hugs at forklaringa må vere god. Unngå å forklare eitt faguttrykk med eit anna, eller berre å vise eit døme på bruk av faguttrykket.
6 Om stil, tone og korrektur
Tilpass stil og tone til mottakaren og formålet med teksten
Hugs at alle vala du tek når du skriv, er med på å gi teksten eit visst stilnivå.
Tunge substantiv, mange passivformer, gammaldagse ord og lange setningar gir teksten ein høgtideleg og formell stil og skapar avstand mellom tekst og lesar.
Konkrete, aktive verb, kortare setningar og direkte tiltale (du-form) gir ein mindre formell stil og gjer avstanden mellom tekst og lesar mindre.
Difor må du ha mottakaren og formålet i mente gjennom heile skriveprosessen.
Les korrektur
Ikkje stol på stavekontrollen. Bruk ordbøker og nettstaden til Språkrådet om du er i tvil, eller be ein kollega om hjelp.
Last ned sjekklista i plakatform (pdf) her.
Sist oppdatert 1. juni 2016
Fann du det du leita etter?
Trykk på Ja eller Nei og skriv ei tilbakemelding med ris, ros eller begge delar. Vi svarar ikkje på tilbakemeldingane, men vi les dei aller fleste nøye.
Del denne siden
