Du spør – vi svarer

De, Dem og Deres

Spørsmål: Er det fortsatt riktig å skrive De, Dem og Deres med stor forbokstav?

Svar: Ja, hvis man vil bruke høflighetsformene, er skrivemåten De, Dem, Deres med stor forbokstav nå som før både i brev og andre skriv.

Bruker man de vanlige pronomenformene, skal det derimot være liten forbokstav: du, deg, din, dere, dere, deres.

***

Preposisjonar ved stadnamn

Spørsmål: Finst det hugsereglar for preposisjonar ved stadnamn?

Svar: Nokon eigentleg hugseregel har vi ikkje, men det finst visse haldepunkt. Dersom ein held seg til den gruppa av stadnamn som omfattar byar og tettstader, som det oftast er spørsmål etter, har dei fleste slike namn i framfor seg. Unntaket er ein del byar og stader særleg inne i landet eller i fjordstrøk, ofte også stasjonsbyar (stoppestader på jernbanen): Lillestrøm, Hamar, Lillehammer, Gjøvik, Kongsberg, Notodden, Vennesla, Voss, Bryne, Levanger, Kirkenes osv.

Det er likevel slik at i spreier seg og kjem i bruk også framfor namn av denne typen, kanskje fordi dei er (eller blir) kommunar eller andre administrative einingar, der det er naturleg å bruke i. Derfor er det mykje forvirring i dette spørsmålet, og i praksis må ein ofte seie at både i og på kan brukast framfor desse namna. Ut frå topografien kan det seiast at det som ligg nede i ein dal eller eit søkk, bør ha i, medan det som ligg i flatlendet eller høgt i terrenget, bør ha på. Men så enkelt er det ikkje alltid, for mange stadnamn er gamle gardsnavn og kan derfor ha på også om vi skulle venta i: på Gjøvik, på Lillestrøm, på Dal. Namneelementet er neppe heller noko sikkert kriterium, sjølv om det nok heiter både på Tynset og på Furuset frå gammalt av. Om staden ligg i innlandet eller ved kysten, er nok eit sikrare haldepunkt.

Også når det gjeld område- og landskapsnamn, er nok i det vanlege, med ein del viktige unntak (det heiter på Toten, på Jæren, på Møre osv.). Øyar har oftast på.

Sjå elles adressa http://www.sprakrad.no/regler

***

Ennå eller enda?

Spørsmål: Kan man velge om man vil skrive arbeidet er ikke gjort ennå eller arbeidet er ikke gjort enda?

Hvis begge varianter er tillatt, hvilken er å foretrekke?

Svar: Begge deler er korrekt i bokmål. Vi tilrår ikke den ene varianten framfor den andre. Merk at enda og ennå er likestilt bare som tidsadverb. Som gradsadverb kan du bare bruke enda (enda større enn).

I nynorsk er systemet det samme, slik at formene blir enda/endå og enno som tidsadverb og enda/endå som gradsadverb.